Enflasyonla birlikte değeri düşen para birimlerinin kapladığı hacimler de artıyor. Uzun süredir Merkez Bankası’na 500 TL ve 1.000 TL’lik banknot sorusu sorulurken, seçimlerin yoğun olduğu 2023 ve 2024 yıllarında bu yönteme başvurmanın zor olduğu da biliniyor. En büyük banknot olan 200 TL çare olarak kullanılırken, 200 TL ise piyasadaki her 3 para biriminden birini oluşturuyor.
Artan ev fiyatlarıyla birlikte İstanbul’da ortalama bir daire satın almak için en büyük 200 liralık banknottan kaç kiloya ihtiyaç var?
TÜİK’e göre enflasyon ya da fiyatlar, 200 liranın dolaşıma girdiği Ocak 2009’dan Ağustos 2023’e kadar yüzde 950 arttı.
Bloomberg Business Week haberine göre 2009 yılı başında 200 TL’ye alınan ürünlere bugün 2.000 TL’den fazla para ödüyoruz. Bu da 10 kat daha fazla para ödemek ve taşımak anlamına geliyor. Ancak bu dönemde banknotlarda herhangi bir değişiklik ve büyüme yaşanmadığından Ocak 2009’un en büyük banknotu olan 200 lira bu özelliğini halen koruyor.
Güncel fiyatlarla banknot ihtiyacı uzun süredir uzmanlar ve piyasalar tarafından dile getiriliyordu.
Son dönemde artan fiyatlar, ticarette ve hatta günlük harcamalarda yeni banknot ihtiyacını bir zorunluluk haline getirdi.
Her ne kadar dijital ödeme şekilleri daha fazla kullanılsa da özellikle son dönemde IBAN ile yapılan ödemelerde güvenlik kaygıları yaşanmakta, kredi kartı limitlerinin yetersiz olması veya ticari akıştaki olaylar banknotların büyümesini zorunlu kılmaktadır. Tabii diğer taraftan kayıt dışılığa da çare olabilir.
Özellikle ev, araba gibi işlemlerde nakit işlemleri pek pratik olmasa da, eski usullerle paranın çuval ya da çanta içinde taşınması yaygınlaşıyor.
200 TL ilk kez 2009 yılında piyasaya sürüldüğünde toplam banknotların yüzde 3,2’sini oluşturuyordu. Eylül 2023’te bu oran yüzde 35’i aştı. Tedavüldeki toplam banknotların değer itibarıyla yüzde 66,4’ü 200 TL iken, 100 TL’lik banknotlarda bu oran yüzde 93 oluyor.
Uzmanlara göre bu seviyede bir ekonominin en yüksek değere sahip banknotlara sahip olması, yeni para basılmasını gerektiriyor.
TCMB Konut Fiyat Endeksi bilgilerine göre, İstanbul’da ortalama konut fiyatı 4 milyon 750 bin liranın üzerinde olup, bu fiyata göre en büyük kağıt para ve 23 bin 750 banknot gerekiyor. Yan yana sıralanan bu paranın uzunluğu 3,8 kilometreye ulaşıyor. Ağırlığı 27 kilogram olup kapladığı alan 274 metrekare olup evin alanını aşmaktadır.
Merkez Bankası ve uzmanların işaret ettiği gibi özellikle hizmet sektöründe fiyat katılığı, yani enflasyonu düşürecek inatçılık artıyor. Kısacası ev ya da araba almasanız bile ortalama bir restoranda iki kişinin yediği akşam yemeği için cebinizde 20-30 arası banknot bulundurmanız gerekiyor. Bu muhtemelen cüzdan üreticilerine fayda sağlar.
