Mahkeme, Hatay’daki Polipropilen Tesisi İçin Verilen ÇED Raporunu İptal Etti: “Proje Alanının Kuş Göç Güzergahı Üzerinde Olduğu dikkate alındığında…
TAMER ARDA ERŞİN
Hatay 2. İdare Mahkemesi; Çevre, Hatay’ın Erzin ilçesinde inşa edilecek polipropilen tesisi için Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın verdiği ÇED Olumlu raporunu iptal etti. Mahkeme; “Bölgede literatürde 180 göçmen kuş türü tespit edilmiş ancak söz konusu ÇED raporunda bölgede yerli kuşlar da dahil olmak üzere toplamda yaklaşık 53 kuş türünün yaşadığı bildirilmiş olup, proje alanının proje alanı üzerinde olduğu dikkate alındığında, Kuş göç yolu konusunda yapılan değerlendirmenin yetersiz olduğu anlaşıldı” dedi.
Byport Petrol Ürünleri Terminal Hizmetleri Anonim Şirketi’nin Hatay’ın Erzin ilçesinde inşa edeceği polipropilen tesisine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından “ÇED Olumlu” raporu verildi. Hataylı çevreciler, “ÇED olumlu” raporunun iptali talebiyle tesise dava açtı. Hatay 2. İdare Mahkemesi, bilirkişilerden tesisin etkileyeceği çevrenin incelenmesini istedi. Uzmanlar raporlarında ÇED’e ilişkin şu tespitlere yer verdi:
“ÇED raporunda sadece iki tür kurbağadan bahsediliyor. Ancak bölgede dört tür kurbağa yaşıyor. Bu türlerin tehdit altında olup olmadığından bahsedilmiyor.
Erzin ve Dörtyol ilçelerinin kıyı kesimlerinde yayılış gösteren ve nesli tehlike altında olan ‘Deniz Kertenkelesi’ türü yaşıyor ancak ÇED raporunda kıyı kertenkelesinin adı dışında herhangi bir şeyden bahsedilmiyor. Nesli tehdit altında olan sürüngenlerin bölgede faaliyet gösterip göstermediği, alanda tespit edilen yuva ve oyukların bu türlere ait olup olmadığının nasıl belirlendiği, önlem alınması durumunda bu türlere yönelik bir tehdit oluşturup oluşturmayacağının değerlendirilmesi gerekmektedir. Üreme dönemlerinde işin durdurulması uygulaması uygulanmaktadır.
“ÇED raporunda proje alanında hangi göçmen kuş türlerinin, hangi kaplumbağa türlerinin tehdit altında olduğu ve bu türlerin projeden etkilenmemesi için ne gibi önlemlerin alınması gerektiği belirlenmelidir.”
“GECE KURBAĞASINA DEĞERLENDİRME YOK”
Mahkeme, ÇED raporunun iptaline karar verirken, bakanlığın hazırladığı ÇED raporuna ilişkin bilirkişi raporuna atıfta bulunarak şu tespitlerde bulundu:
“Ülkemizdeki gece kurbağası popülasyonları son 20 yılda birçok isim değiştirmiş olmasına rağmen, önceki yıllarda gece kurbağası da ‘Bufo viridis’ olarak kabul edilmiş ve bu nedenle BERN listelerinde ‘Bufo viridis’ olarak yer almıştır. EK-2 listelerinde bu BERN sözleşmesinde yer almayacağı anlamına gelmiyor ancak ÇED raporunda Levant Su kurbağasının adı Ek-3 listesinde yer alırken, gece kurbağası Bern Sözleşmesi’nde yer almamakla birlikte, söz konusu ÇED raporunda kurbağalara ilişkin herhangi bir önlem yer almadığı, açıklanan nedenlerden dolayı bir önceki raporda bu terimden bahsedildiği anlaşılmıştır. kurbağalar için değerlendirme yapılmadı.
Tehdit altındaki kıyı kertenkelelerinin yuvalarının aktif olduğu, yavruların yuvaya girdiği gözlemlenmiş, bireyin yuvaya girişi doğrudan gözlemlendikten sonra bireyin bir yuvaya sahip olduğu tespit edilmiştir.
Alanda literatürde 180 göçmen kuş türünün tespit edildiği anlaşıldı ancak söz konusu ÇED raporunda bölgede yerli kuşlar da dahil olmak üzere toplamda yaklaşık 53 kuş türünün yaşadığı, yapılan değerlendirmenin yetersiz olduğu belirtildi. Proje alanının kuş göç güzergahı üzerinde olduğu değerlendirilmiştir.
“KUM KÖPEKBALIĞININ ÜREME ALANI”
Yumurtalık Körfezi kum köpek balıklarının yaşam alanı değil üreme alanı olmasına rağmen tesisin kurulacağı alan Yumurtalık Körfezi’nden kuş uçuşu 37 km. Uzakta olduğu söylense de kum köpekbalıklarının aktif yüzen türler olup, üreme alanına giderken veya üreme sonrasında proje alanındaki deniz kıyısını kullanma potansiyeli mevcut olup, ayrıca habitat benzerlikleri açısından da potansiyel Proje kıyısının üreme alanı olarak kullanılması oldukça yüksek, Yumurtalık Körfezi. Kum köpekbalıklarının dünyada 11., Türkiye’de ise Boncuk Koyu’ndan sonra 2. üreme alanıdır. Söz konusu bölge yoğun olarak gemi trafiğine maruz kalmakta ve bu nedenle gemiler kirlilik unsuru olan sintine suyunu taşıyarak yabancı organizmaların bölgeye gelmesine ve suyun difizör yoluyla bölgeye boşaltılmasına neden olmaktadır. “İşlem sırasında ortaya çıkacak sesin bu canlıların gerginliğe girmesine neden olma ihtimalinin güçlü olduğu gözlemlenmiş olup değerlendirmeler formda yer almaktadır.”
CHP Hatay Milletvekili Nermin Yıldırım Kara, Hatay 2. İdare Mahkemesi’nin Hatay Erzin ilçesinde yapılması planlanan polipropilen plastik tesisiyle ilgili verdiği ÇED raporunun iptaline ilişkin açıklama yaptı. Kaya, şunları söyledi:
“Bayport Petrol İşletmeleri tarafından yapılması planlanan tesis için Hatay İdare Mahkemesi’ne açtığımız ÇED iptal davası olumlu sonuçlandı. Bölge o kadar hassas ve korunan bir alan ki, narenciye bahçeleri açısından çok önemli ve özel bir alan. “
Uzmanların doğaya ilişkin tespitlerinin ÇED raporunda yer almadığını vurgulayan Kara, “Bu itirazla birlikte ekosistemi, deniz canlılarını ve yaban hayatını korumak adına bu iptal kararı bizim için çok ayrıcalıklı. Polipropilen tesisini kurmak Türkiye’nin ithalata bağımlılığını azaltmaktı.” “Ama polipropilen tesisindeki hammaddeler hep ithal ediliyor. Biz bu noktada şunu soruyoruz; siz ÇED raporlarınızda ithalatı azaltacağımızı, ülkenin ithalata bağımlılığını azaltacağımızı söylerken bu size nasıl bir paradoksa hizmet ediyor?” Bu tesislerde yurt dışından hammadde getireceğiz” dedi.
